Probleemstelling
De herontwikkeling van de N69 Zuid komt voort uit het voornemen om de Grenscorridor N69 te ontwikkelen. Het is een nulplusmaatregel binnen het gebiedsakkoord en moet er voor zorgen dat er een optimale aansluiting gerealiseerd wordt tussen de N74 op Belgisch grondgebied, en de nieuwe verbinding Nieuwe N69. Op dit moment spelen er vooral problemen op het gebied van verkeersveiligheid, barrièrewerking natuur, landbouwverkeer, erfaansluitingen en geluid. De ambitie is dat er in 2030 een nieuwe inrichting van de N69 Zuid is die toekomstbestendig is, duurzaam veilig is en dat deze weg een positieve bijdrage levert aan de verschillende functies die het heeft in de directe omgeving.
Het is vanuit vier perspectieven noodzakelijk om de N69 Zuid her in te richten:
- Verkeersveiligheid is ontoereikend
- Zwakke schakel op vlak van doorstroming
- Barrièrewerking op aangrenzende natuur
- Geluidhinder
Wegen worden op verschillende manieren gebruikt. In Nederland zijn wegen in categorieën ingedeeld, afhankelijk van de manier waarop de weg gebruikt wordt. Per categorie is beschreven aan welke eisen de weg moet voldoen om geschikt te zijn voor het bedoelde gebruik. Denk bijvoorbeeld aan het aantal rijstroken, de breedte van de weg en de rijsnelheid. De manier waarop de N69 op dit moment wordt gebruikt en de manier waarop de weg nu is ingericht komen nu niet met elkaar overeen. Dit levert onveilige situaties op. Belangrijke voorbeelden die tot onveilige situaties leiden zijn de verschillen in rijsnelheid die elkaar op de N69 opvolgen, de erfaansluitingen die op verschillende plekken op de N69 uitkomen, en het aantal kruisingen met fiets- en voetpaden.
De N69 Zuid wordt gecategoriseerd als gebiedsontsluitingsweg (GOW). Dit zijn wegen die zowel doorstroming als uitwisselen tot doel hebben. Vanuit Duurzaam Veilig Wegverkeer kan uitwisseling van stromen enkel op kruisingen van wegen plaatsvinden, het is niet wenselijk om erfaansluitingen op wegen zoals de N69 uit te laten komen. Dit is momenteel nog veelal het geval. Buiten de bebouwde kom mag er 80 km/h gereden worden, binnen de bebouwde kom 70 of 50 km/h. Gebiedsontsluitingswegen behoren nog altijd tot de gevaarlijkste wegen in Nederland. De huidige situatie sluit niet aan bij de ontwerp- en organisatieprincipes van Duurzaam Veilig Wegverkeer. Zo is het voor fiets- en voetgangers mogelijk om buiten de kruisingen de weg over te steken; rijdt landbouwverkeer op de rijbaan; is er geen obstakelvrije zone van minimaal 6 meter of (semi) verharde berm; en bestaat de mogelijkheid om een inhaalmanoeuvre uit te voeren.
Naast onveilige situaties ontstaat er op de N69 regelmatig vertraging doordat het verkeer niet goed kan doorrijden. Oorzaken hiervoor zijn de vele wegen die uitkomen op de N69 Zuid en de overgang van de N74 op de N69 in het grensgebied. Op het punt waar de N74 aansluit op de N69 geldt er een snelheidsbeperking tot 50 km/h. Dit terwijl er op de N74 een snelheid van 120 km/h wordt gehanteerd. Na het passeren van de grens geldt er op de N69 een maximale snelheid van 80 km/h.
Een andere factor die in het grensgebied de doorstroming negatief beïnvloed, is de aanwezigheid van langsparkeren voor vrachtwagens langs de N74. Dit beperkt het overzicht voor weggebruikers op zowel de N74, als aansluiting hier in de buurt.
Door de grote hoeveelheid landbouwareaal in de regio, maakt er veel landbouwverkeer gebruik van de N69. De wettelijke maximumsnelheid van landbouwvoertuigen bedraagt in Nederland 25 km/h. Alle landbouwvoertuigen die zijn geregistreerd en voorzien van een kenteken mogen sinds 2018 maximaal 40 km/h rijden. Landbouwverkeer beperkt ander verkeer dat op de N69 rijdt dan ook sterk in haar snelheid. Dit heeft een negatief effect op de doorstroming en sluit ook niet aan bij de principes van Duurzaam Veilig Wegverkeer. Verkeer dat landbouwverkeer wil passeren kan conflicteren met tegemoetkomend verkeer. Dit levert onveilige situaties op.
De N69 wordt omgeven door waardevolle natuur met veel kansen voor natuurontwikkeling en recreatie. Er zijn geen ecologische verbindingen welke groot wild, waaronder everzwijnen en herten de kans geeft om de weg veilig over te steken. Het Natura 2000-gebied De Plateaux Hageven ligt deels ten westen van de N69 en staat niet in verbinding met andere delen van dit natuurgebied. Bezoekers van omliggende natuurgebieden wordt daarnaast niet de mogelijkheid geboden op eenvoudige wijze de N69 over te steken. Er zijn enkel gelijkvloerse uitwisselpunten voor fietsers en voetgangers.
Met name in het grensgebied liggen de woningen pal langs de N69, met een geluidbelasting tot gevolg. Er is weinig ruimte om mitigerende maatregelen toe te passen binnen de huidige beschikbare ruimte.
Doelstellingen
Op basis van de probleemstelling zijn er enkele doelstellingen geformuleerd op het vlak van leefbaarheid, doorstroming en omgevingskwaliteit. De ambitie luidt als volgt:
‘In 2030 is er een duurzaam veilige N69 Zuid als GOW in gebruik genomen, als een geleidelijke overgang tussen het profiel van de Nieuwe N69 en de Belgische N74. Een regionaal gedragen voorkeursvariant is hiervoor de basis.‘
De leefbaarheid langs de N69 Zuid en in nabijgelegen kernen dient verbeterd te worden, met het oog op Duurzaam Veilig Wegverkeer. Niet enkel op het vlak van verkeersveiligheid en oversteekbaarheid, maar zeker ook wat milieuhinder betreft. Denk hierbij aan trillingen en geluid veroorzaakt door de verkeersintensiteiten en het vele vrachtverkeer, luchtkwaliteit en lichthinder. Maatregelen zijn nodig om het leefklimaat te verbeteren.
Verkeer (vrachtverkeer en autoverkeer) is omwille van de hoge verkeersintensiteiten op de N69 andere wegen gaan zoeken in de regio. Dit heeft geleid tot een toename van verkeer op het omliggende onderliggende wegennet (sluipverkeer). De leefbaarheid van de kernen gelegen in de omgeving van de N69 wordt sterk bepaald door sluipverkeer. Met name Bergeijk en Borkel en Schaft hebben te maken met sluipverkeer dat voor onveilige situaties zorgt en de leefbaarheid in de kernen aantast. De herontwikkeling moet de leefbaarheid in de kernen vergroten ten opzichte van de huidige situatie.
De herontwikkeling van de N69 Zuid moet een bijdrage leveren aan de doorstroming van verkeer tussen Hasselt en Eindhoven. De N74 in België kent een breed wegprofiel van 2×2 rijbaan met slechts een beperkt aantal op- en afritten. De nieuwe verbinding Nieuwe N69 kent een profiel van 2×1 rijbaan, waarbij er slechts een beperkt aantal opritten gerealiseerd zullen worden.
De huidige N69 Zuid moet een volwaardige verbinding gaan vormen tussen de N74 en de Nieuwe N69, met een inperking van kruisende wegen en een breder wegprofiel met behoud van het aantal rijbanen (2×1). Ook heeft de herontwikkeling als doel het landbouwverkeer een volwaardige alternatieve route te bieden, mogelijk in de vorm van een parallelweg. De Grenscorridor en daarmee ook de N69 heeft een belangrijke centrale functie in het netwerk dat Zuidoost Brabant, de Brainport Eindhoven en Veldhoven verbindt met het zuiden, de bedrijvigheid rond Lommel/Neerpelt en de regio Hasselt (en via Hasselt met Leuven en Aken, de zogenaamde ELAt driehoek). De N69 Zuid maakt onderdeel uit van de centrale verbindingsas in dit netwerk. De beperkte doorstroming op de N69 zorgt voor een toename in reistijd, omrijbewegingen en daarmee economisch verlies. Een verbetering van de doorstroming is vanuit economisch belang dan ook essentieel.
Er dient ingezet te worden op een betere lokale ontsluiting, een vermindering in kruisingen direct op de N69 Zuid, minder sluipverkeer, meer gebruik van openbaar vervoer, en meer gebruik van de fiets. Voor een toename in gebruik van alternatieve vervoersmodi, zoals de fiets of het openbaar vervoer, moeten deze alternatieven en het netwerk hiervoor aantrekkelijker worden gemaakt.
De Grenscorridor is een bijzonder gebied met diverse waarden op het gebied van landschap, cultuurhistorie, archeologie, ecologie, water, wonen, werken, landbouw en recreatie. Naast de waarde van het gebied op zichzelf en voor de inwoners en gebruikers in het gebied, heeft de Grenscorridor ook een bijzondere waarde en potentie als woon-, verblijf- en recreatiegebied voor de Brainport Eindhoven. Een aantal waarden in de Grenscorridor staat echter onder druk. Daarnaast worden niet alle potenties in de Grenscorridor optimaal benut.
Begin 2016 hebben Gemeente Bergeijk, Gemeente Valkenswaard en Natuurmonumenten een document opgesteld voor de gebiedsimpuls N69 Zuid, N74-Noord. Centrale onderwerpen in dit document zijn een verbetering van leefbaarheid, bereikbaarheid en ruimtelijke kwaliteit. Er wordt aangegeven dat de opwaardering van de N69 Zuid een uitgelezen kans vormt om een integrale kwaliteitsimpuls te geven op het gebied van natuur en landschap, waterbeheer, recreatie en landbouw, met een grote meerwaarde voor de regio. Onderstaande figuur geeft een overzicht van de kansen die de partijen hebben gedetecteerd in de omgeving van de N69 Zuid en N74-Noord. Deze kansen worden meegenomen bij de ontwikkeling en latere beoordeling van de kansrijke varianten. De weg moet veranderen van barrière naar een verbinding, met het integreren van kansen en het tackelen van bestaande knelpunten.
In het document van Gemeenten Bergeijk, Valkenswaard en Natuurmonumenten worden enkele kansen nader toegelicht. Zo wordt er ingezet op een versterking van het netwerk van recreatieve routes, het verbinden van de natuurgebieden aan beide zijden van de N69 en een versterking van vitale landbouw middels onder meer een goed waterbeheer, innovatieve maatregelen en veilige ontsluiting.
Kansenkaart Leaflet Gebiedsopgave grenscorridor N69 Zuid – N74 Noord